Kumar Bağımlılığı

 

Kumar kavramı, günlük hayatta yazı tura atmaktan, kâğıt oyunlarına kadar birçok oyunu içinde bulunduran ve temelde para kazanmak için oynanan oyunların tümüne verilen isimdir. Kumar bağımlılığı ise, kişinin hayatını olumsuz etkilemesine rağmen kumar alışkanlığına devam etmesi durumudur. Oyunların günlük hayatın içine girmesi, kumar alışkanlığını da günlük hayatın bir parçası haline getirmiş durumdadır. Kumar, aslında dünya çapında en yaygın bağımlılık türlerinden bir tanesidir (Köseliören, 2017).

En temel anlamda kumar, sanal-mobil kumarlar ve salon kumarları olmak üzere ikiye ayırmaktayız

SALON KUMARLARI

 

Oyun alanlarının artmasıyla beraber salon kumarları yaygın bir hale gelmiştir. Salon kumarları; Blackjack, Rulet, Barbut, Bezik, Bahis, İddia, Piyango, At Yarışı ve Poker başta olmak üzere birçok farklı çeşide sahiptir (https://tr.wikipedia.org/wiki/Kumar).

Bu kumar türlerinin ülkemizde bir kısmının yasadışı olmasıyla beraber, önemli bir bölümü de devlet kontrollü bir şekilde yasal durumdadır. İddia, At Yarışı ve Piyango benzeri kumar türlerinin yasal olması, insanlar tarafından normal karşılanmasına ve bağımlılık durumunun artmasına neden olmaktadır.

Yukarıda sıraladığımız kumar türlerinin neredeyse tümü, günümüzde sanal alemde de oynanmaktadır.

SANAL-MOBİL KUMARLAR

 Son yıllarda teknolojinin hayatımıza tam entegre olmasıyla beraber sanal- mobil kumarlara olan ilgi de olağanüstü durumda arttı. İnsanların bir tuşla kumar oynayabilmesi, kumar bağımlılığının artmasına büyük etki sağladı. Mobil kumarların da bir kısmı legal olmakla beraber, önemli bir bölümünün illegal olduğu bilinmektedir.

Özellikle son yıllarda yasadışı bahis endüstrisi önemli büyümeler yakaladı. Yasadışı bahisi çekici kılan etkenler ise; daha fazla kazanç sağlama ümidi, kolay erişilebilirlik ve sosyal baskılara maruz kalmadan kumar oynama imkanı elde etmektir. Ayrıca yasadışı bahis faaliyetleri çok gizli bir biçimde yürütüldüğü için kumarbaz ve bahisçi arasında karşılıklı güven sağlandığı andan itibaren para akışı başlıyor.

Koronavisrüs pandemisinin etkileriyle beraber bu alanda büyük maddi akışlar gerçekleşti. Asya Yarış Federasyonu’nun 2021’de yayınladığı Illegal Betting Growth During the COVID-19 Pandemic raporuna göre, salgının kumar üzerinde dönüştürücü bir etkisi gerçekleşti. Pandemi döneminde evde oturan milyonlarca insan, geleneksel spor bahislerinden uzaklaşarak e-spor gibi alanlardaki bahislere yöneldi. 2020 yılında e-spora yatırılan paranın toplam değeri 9 milyar dolardan 13 milyar dolara çıkmıştır (A Report of Illegal Betting Growth During the COVID-19 Pandemic, May 2021).

Yasadışı bahislerde yaşanan problemlerden bir diğer de oyuncuların, hakemlerin ve takımların şike yapması durumudur. Müsabaka sonuçlarını önceden bilen bahisçiler, karlarını önemli oranda arttırıyorlar. Avrupa Birliği’nin polis teşkilatı olan Europol, dünya çapında 680 maçta şike olabileceğini iddia etti. (https://www.bbc.com/turkce/spor/2013/02/130220_illegal_bet_altipas).

Dünya çapındaki bu büyük çaplı sanal kumar endüstrisinden Türkiye’de olumsuz bir biçimde etkilenmektedir. İsveçli sanal kumar şirketlerinin gelirlerinin 1/4’ünü Türkiye’den elde ettiği bilinmektedir. Aynı şekilde, dünyadaki 5 milyar dolarlık kumar gelirinin %2,5’i de Türkiye’den elde ediliyor. 84 milyonluk nüfusu ve genç nüfus potansiyeli, uluslararası kumar şirketlerinin gözünü Türkiye’ye dikmesine neden oluyor. (Madde Bağımlılığı ve Bağımlılıklarla Mücadelede Sivil Toplumun Rolü, 2020).Öte yandan günlük hayatımızın her alanında bahis reklamlarına maruz kalmamız ve yasadışı bahislerdeki cezai yaptırımların yetersiz olması, bu kumar türüne olan ilgiyi günden güne arttırmaktadır.

 

 KUMAR BAĞIMLILIĞININ TEMEL BELİRTİLERİ

 

•   Günlük rutinleri aksatacak biçimde kumarla meşgul olmak   Düzenli olarak artan miktarlarda kumar oynamak
•   Kumardan uzaklaşmak ya da oyunu kontrol altına almaya çalışmak fakat bu girişimlerde başarısız olmak
•   Kumar oynamadığında ruh halinin değişmesi (Huzursuzluk, gerginlik vs.)
•   Psikolojik sorunların üstesinden gelebilmek için kumar oynamak
•   Kumarda kaybedilen parayı, kumar oynayarak geri kazanmaya çalışmak
•   Kumar oynadığını gizlemek için yalan söylemek
•   Kumar nedeniyle aile, iş veya sosyal hayatta problemler yaşamak (Okulu aksatmak, işe gitmemek, iş ya da okul hayatında karşısına çıkan fırsatları değerlendirememek vs.)
•   Kumarda düştüğü maddi problemlerden dolayı borç almak
•   Kumar parası bulabilmek için suç işlemek (Hırsızlık, dolandırıcılık vs.)

(https://www.psychiatry.org/patients-families/gambling-disorder/what-is-gambling-disorder)

 

 KUMARIN ZARARLARI NELERDİR?

 

Kumar bağımlıları kendilerine, çevrelerine ve içinde bulundukları topluma ciddi zarar verirler. Aynı zamanda suça bulaşma girişimleri açısından önemli derecede risk oluştururlar.

 

Öncelikle kumar bağımlıları kendi psikolojilerine ciddi derecede zarar verirler. İçinde bulundukları ortamlardan kaynaklı olarak diğer bağımlılık yapıcı maddelere ulaşmaları ve bulaşmaları daha kolaydır. Kişiler, kazanma hırsıyla bencil bir hale gelir ve kazanmak için her şeyi yapabilecek duruma gelirler. Maddi kayıpların artmasıyla birlikte kişi, tüm sosyal çevresine zararlı bir hale gelir.

Kumardaki maddi kayıplarla beraber aile kurumu ciddi zarar görür. Aile içindeki güven ortamı tamamen kaybolur. Maddi kayıplar neticesinde boşanma ve aile içi şiddet gibi toplumsal sorunlar ortaya çıkar.

Kumar, aynı zamanda toplumsal yapıya da büyük zarar vermektedir. Bu yolla haksız kazanç elde etmek kolay ve meşru bir hale gelir, bu durum yeni nesiller için de örnek teşkil eder. Kazanma hırsı ve menfaat, bütün topluma yayılır. Toplumun tüm temel anlayışları zarar görür (Helal para, hak, hukuk, alın teri). (https://www.yedam.org.tr/kumar-bagimliligi)

NE YAPILMALI?

Her şeyden önce kişi, kumar bağımlısı olduğunu kabul etmelidir. Bu, tedavinin başında atılması gereken en önemli adımdır. Daha sonra kişinin reel ve sanal kumar oynatılan her türlü yerden uzak durması gerekir. Kişinin kendisine kumarı hatırlatacak her şeyden uzak durması gerekir (at yarışı programları, bahis site reklamları vs.). Özellikle ilk dönemde günlük ihtiyaçları karşılayabilecek kadar para taşımalıdır. Bir diğer önemli adım ise bağımlının kumarla meşgul olan sosyal çevresini değiştirmesidir. Bu, kumara tekrar başlamamak için çok önemlidir. Her türlü kumar tartışmasından uzak durulması gerekir. Sosyal çevrenin yanı sıra günlük rutinin de değişmesi gerekir. Kumarda geçirilen vakitlerin yerini daha faydalı aktivitelerin alması gerekir (Spor, sanat, ev işleri, kumar dışı sosyal çevreyle vakit geçirmek vs.).